కొత్తిమిరిని దాదాపు 5వేల సంవత్సరాలకుముందే వంటలలో వాడేవారు. యూరోపు రాజ్యనికి చెందిన రాజు దీనిని వంటల్లోకి వాడేవారని, ఇందులో వైద్య గుణాలున్నాయని ఆయన కనుగొన్నారు.
దీనిని పంటగా పండించాలని ఆయన తన అధికారులకు ఆదేశించాడు. ఆ రోజుల్లో పశ్చిమ ప్రాంతాలలోని దేశాలలో అలాగే చైనా, ఫ్రాన్స్ తదితర దేశాలు ఈ కొత్తిమిరిని విరివిగా వాడేవారు.
కొంతమంది ప్రత్యేకంగా దీనిని తినడానికి ఇష్టపడుతుంటారు. దీనిని తినకపోతే వారికి ఏమీ తోచదు. 18వ శతాబ్దంలో ధనియాలను మౌత్ ఫ్రెష్నర్‌గా వాడేవారు. ఆ తర్వాత దీనిని శాఖాహారం, మాంసాహారం, సూప్‌లలో కూడా ఈ కొత్తిమిరిని వాడడం మొదలుపెట్టారు.
కొత్తిమిరిని వాడడంవలన ఆరోగ్యానికి ఎంతో లాభదాయకమని ఆయుర్వేద వైద్యులు తెలిపారు.
** కొత్తిమిరితోబాటు పుదీనాకూడా కలిపి పచ్చడిగా తయారు చేస్తారు. దీనిని తీసుకుంటే శరీరంలోనున్న అలసటను దూరం చేస్తుంది. దీనిని తీసుకుంటే మంచిగా నిద్రకూడా వస్తుందంటున్నారు వైద్యులు.
** దీనిని శాఖాహారంలో ఎక్కువగా ఉపయోగిస్తుంటారు.
** తాజా కొత్తిమిరి, పచ్చిమిర్చి చట్ని ఉత్తరాంచల్‌లో ప్రసిద్ధి చెందింది. అతిథులువస్తే వారికి దీనిని ఆహారంగా పెట్టడం అక్కడ గౌరవ సాంప్రదాయం.
** గుజరాతీలు కొత్తిమిరి, బెల్లం, వెల్లుల్లిలతో కలిపి చట్నీ చేసుకుని తింటారు.
ఇండ్లల్లో పానీపూరీ చేసుకునేవారు కొత్తిమిరిని విరివిగా వాడుతారు. దీనితో మసాలా నీరును కూడా తయారుచేస్తుంటారు.
** కొత్తిమిరిని పెరుగుతో కలిపి రైతాగా ఉపయోగిస్తారు.
** మాంసాన్ని తాజాగావుంచడానికి కూడా కొత్తిమిరిని వాడుతారు.
ఇన్ని మంచి గుణాలున్న కొత్తిమిరిని వాడడం ఆరోగ్య పరంగా ఎంతో లాభదాయకం అంటున్నారు వైద్యులు. ఇది సంవత్సరం పొడువునా లభించే పదార్థం. దీని ధర మాత్రం కాస్త తక్కువే.