అంతర్జాతీయ పులుల దినోత్సవం మధ్యప్రదేశ్‌కు ప్రత్యేక ప్రాముఖ్యతను కలిగి ఉంది. పులుల ఉనికి, సంరక్షణ కోసం రాష్ట్రంలో జరిగిన కృషి ఫలితంగా, నేడు మధ్యప్రదేశ్‌లో అంతర్జాతీయ స్థాయిలో అత్యధిక పులులు ఉన్నాయి, ఇది మధ్యప్రదేశ్‌కు మాత్రమే కాకుండా భారతదేశానికి కూడా గర్వకారణం. 2022 సంవత్సరంలో నిర్వహించిన పులుల గణనలో, భారతదేశంలో దాదాపు 3682 పులులు వున్నట్లు నిర్థారించబడింది. ఇందులో గరిష్టంగా 785 పులులు మధ్యప్రదేశ్‌లో ఉన్నట్లు కనుగొనబడింది.
ముఖ్యమంత్రి డాక్టర్ మోహన్ యాదవ్ చొరవ ఫలితంగా, పులుల సంఖ్యను పెంచడానికి నిరంతర ప్రయత్నాలు జరుగుతున్నాయి. పులుల నివాస ప్రాంతాల చురుకైన నిర్వహణ ఫలితంగా, పులుల సంఖ్య కూడా నిరంతరం పెరుగుతోంది. రాష్ట్రంలో పులుల సంఖ్యను పెంచడంలో జాతీయ ఉద్యానవనాల మెరుగైన నిర్వహణ కీలక పాత్ర పోషిస్తుంది. అడవికి ఆనుకుని ఉన్న గ్రామాలను స్థానభ్రంశం చేయడం ద్వారా రాష్ట్ర ప్రభుత్వం ఒక పెద్ద ప్రాంతాన్ని జీవసంబంధమైన ఒత్తిడి నుండి విముక్తి చేసింది. రక్షిత ప్రాంతాల నుండి గ్రామాల స్థానభ్రంశం ఫలితంగా, అడవి జంతువుల నివాస ప్రాంతం విస్తరించింది. అన్ని గ్రామాలు కన్హా, పెంచ్, కునో పాల్పూర్ ప్రధాన ప్రాంతాల నుండి స్థానభ్రంశం చెందాయి.
సాత్పురా టైగర్ రిజర్వ్ ప్రధాన ప్రాంతంలో 90 శాతానికి పైగా జీవసంబంధమైన ఒత్తిడి నుండి విముక్తి పొందాయి. స్థానభ్రంశం తర్వాత, స్థానిక జాతుల గడ్డి భూములను గడ్డి నిపుణుల సహాయంతో అభివృద్ధి చేశారు, ఇది ఏడాది పొడవునా శాకాహార అడవి జంతువులకు మేతను అందిస్తుంది. గత సంవత్సరాల్లో, రక్షిత ప్రాంతాలలో నివాస అభివృద్ధి కార్యక్రమాలను నిర్వహించడం ద్వారా చురుకైన నిర్వహణ ద్వారా పులులకు ఆహారమైన జంతు జాతులను కూడా పెంచారు.
జాతీయ ఉద్యానవనాల నిర్వహణలో మధ్యప్రదేశ్ అగ్రస్థానం
టైగర్ స్టేట్ హోదాను సాధించడంతో పాటు, జాతీయ ఉద్యానవనాలు- రక్షిత ప్రాంతాల ప్రభావవంతమైన నిర్వహణలో మధ్యప్రదేశ్ దేశంలో అగ్రస్థానాన్ని సాధించింది. యునెస్కో ప్రపంచ వారసత్వ జాబితాలో సాత్పురా టైగర్ రిజర్వ్ చేర్చబడింది. కేంద్ర ప్రభుత్వం విడుదల చేసిన టైగర్ రిజర్వ్ మేనేజ్‌మెంట్ ఎఫెక్టివ్‌నెస్ అసెస్‌మెంట్ రిపోర్ట్ ప్రకారం, పెంచ్ టైగర్ రిజర్వ్ దేశంలోనే అత్యున్నత ర్యాంకును పొందింది. బంధవ్‌గఢ్, కన్హా, సంజయ్, సాత్పురా టైగర్ రిజర్వ్‌లను ఉత్తమ నిర్వహణ నిల్వలుగా పరిగణించారు. ఈ జాతీయ ఉద్యానవనాలలో ప్రత్యేకమైన నిర్వహణ ప్రణాళికలు, వినూత్న పద్ధతులు అవలంబించబడ్డాయి.
పులుల సంరక్షణ కోసం చొరవలు
రాష్ట్ర ప్రభుత్వం పులుల సంరక్షణ కోసం అనేక కార్యక్రమాలు తీసుకుంటోంది, వీటిలో వన్యప్రాణుల అభయారణ్యాల సంరక్షణ- నిర్వహణ, పులుల పర్యవేక్షణ కోసం ఆధునిక పద్ధతులను ఉపయోగించడం, స్థానిక సమాజాలకు ఉపాధి కల్పించడం వంటివి ఉన్నాయి. మధ్యప్రదేశ్‌లో 9 టైగర్ రిజర్వ్‌లు ఉన్నాయి, వాటిలో (కన్హా కిస్లి, బాంధవ్‌గఢ్, పెంచ్, పన్నా బుందేల్‌ఖండ్, సత్పురా నర్మదాపురం, సంజయ్ దుబ్రి సిద్ధి, నౌరదేహి, మాధవ్ నేషనల్ పార్క్, డాక్టర్ విష్ణు వాకంకర్ టైగర్ రిజర్వ్ (రతపాణి) ఉన్నాయి. మధ్యప్రదేశ్‌లోని బాంధవ్‌గఢ్ టైగర్ రిజర్వ్‌లో అత్యధిక సంఖ్యలో పులులు ఉన్నాయి. ఈ రిజర్వ్ మధ్యప్రదేశ్‌లోని అత్యంత ప్రసిద్ధ టైగర్ రిజర్వ్.
కన్హా టైగర్ రిజర్వ్ పులులకు ఉత్తమ ఆవాస ప్రాంతం
డెహ్రాడూన్‌లోని వైల్డ్‌లైఫ్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఆఫ్ ఇండియా విడుదల చేసిన నివేదిక ప్రకారం, మధ్యప్రదేశ్‌లోని కన్హా టైగర్ రిజర్వ్ పులులకు ఉత్తమ ఆవాస ప్రాంతంగా ప్రకటించబడింది. నివేదిక ప్రకారం, కన్హా టైగర్ రిజర్వ్‌లో అత్యధికంగా శాకాహార అడవి జంతువులు ఉన్నాయి. దేశంలో, చిటల్, సంభార్, గౌర్, అడవి పంది, మొరిగే జింక, నీలగై, హాగ్ జింక వంటి శాకాహార జంతువులు పుష్కలంగా ఉన్నాయి, ఇవి పులులకు ముఖ్యమైన ఆహార వనరు. కన్హా రిజర్వ్‌లోని పులుల నివాస స్థలంలో గడ్డి భూములు, అడవులు, నదులు ఉన్నాయి. ఇవి పులులకు అనుకూలంగా ఉంటాయి. కన్హా టైగర్ రిజర్వ్‌లో పచ్చిక బయళ్ల నిర్వహణ, నీటి వనరుల అభివృద్ధి, దురాక్రమణ మొక్కల తొలగింపు వంటి క్రియాశీల ఆవాస నిర్వహణ పద్ధతులు అమలు చేయబడ్డాయి. కన్హాలోని గ్రామాలను కోర్ ఏరియా నుండి తరలించారు, మానవ జోక్యాన్ని తగ్గించడం, వన్యప్రాణులు స్వేచ్ఛగా సంచరించడానికి వీలు కల్పించడం జరిగింది. కన్హా టైగర్ రిజర్వ్‌లోని వన్యప్రాణులను పర్యవేక్షించడానికి మొబైల్ యాప్ ఉపయోగించబడుతుంది. అటవీ సిబ్బందికి క్రమం తప్పకుండా శిక్షణ అందించబడుతుంది.
మధ్యప్రదేశ్‌లో పులుల సంరక్షణలో ఆవిష్కరణలు
ముఖ్యమంత్రి డాక్టర్ మోహన్ యాదవ్ చొరవతో, మధ్యప్రదేశ్‌లో పులుల సంరక్షణ కోసం అనేక ఆవిష్కరణలు జరుగుతున్నాయి. జన్యు పరీక్ష- మధ్యప్రదేశ్‌లో పులులను ఖచ్చితంగా గుర్తించడానికి జన్యు పరీక్ష చేయడానికి ఒక ప్రణాళిక ఉంది. గుజరాత్‌లోని బంటారా జూ మరియు రెస్క్యూ సెంటర్ తరహాలో ఉజ్జయిని మరియు జబల్‌పూర్‌లలో రెస్క్యూ కేంద్రాలను నిర్మిస్తున్నారు.
డ్రోన్ స్క్వాడ్ - వన్యప్రాణుల సంరక్షణలో అత్యాధునిక సాంకేతిక పరిజ్ఞానాన్ని ఉపయోగించి, పన్నా టైగర్ రిజర్వ్‌లో 'డ్రోన్ స్క్వాడ్' ఆపరేషన్ ప్రారంభించబడింది. ఇది వన్యప్రాణుల కోసం వెతకడం, వాటి రక్షణ, అటవీ మంటలను గుర్తించడం, మానవ-జంతు సంఘర్షణను నివారించడంలో సహాయపడుతుంది. స్థానభ్రంశం, నివాస అభివృద్ధి-మధ్యప్రదేశ్‌లో పులుల సంరక్షణ కోసం 200 గ్రామాలు స్థానభ్రంశం చెందాయి, ఆవాస అభివృద్ధి కార్యక్రమాన్ని నిర్వహిస్తున్నారు. ఇది పులుల ఆవాస ప్రాంతాన్ని విస్తరించింది, వాటి సంఖ్య కూడా పెరుగుతోంది. టైగర్ రిజర్వ్ విస్తరణతో పాటు ఈ ఆవిష్కరణలు మధ్యప్రదేశ్‌లో పులుల సంఖ్య పెరుగుదలకు దారితీశాయి. ఇది దేశంలో అత్యధిక పులులు కలిగిన రాష్ట్రంగా మారింది.
మధ్యప్రదేశ్‌లో వన్యప్రాణుల నేర నియంత్రణ చొరవలు
మధ్యప్రదేశ్‌లో వన్యప్రాణుల నేర నియంత్రణ యూనిట్ ఏర్పడింది, ఇది వన్యప్రాణుల వేట, అక్రమ వ్యాపారాన్ని నిరోధించడానికి పనిచేస్తుంది. వేటగాళ్లను పట్టుకోవడంలో, వారిపై చర్యలు తీసుకోవడంలో పోలీసులు, అటవీ శాఖ సంయుక్త చర్య సహాయం చేస్తోంది. వేటను నిరోధించడంలో సహాయపడే వన్యప్రాణుల సంరక్షణలో గ్రామ అటవీ నిర్వహణ కమిటీలు పాల్గొన్నాయి. వన్యప్రాణుల ప్రాముఖ్యత, వాటి సంరక్షణ గురించి ప్రజలు తెలుసుకోవడం కోసం అటవీ శాఖ అవగాహన ప్రచారాలను నిర్వహిస్తోంది. వేటగాళ్లను పర్యవేక్షించడానికి మధ్యప్రదేశ్‌లో వన్యప్రాణుల సంరక్షణలో డ్రోన్‌లు మరియు కెమెరా ట్రాప్‌లు వంటి ఆధునిక సాంకేతిక పరిజ్ఞానాన్ని ఉపయోగిస్తున్నారు. అటవీ శాఖ వన్యప్రాణుల నేరస్థుల జాబితాను సిద్ధం చేసింది, ఇది వాటిపై చర్యలు తీసుకోవడంలో సహాయపడుతుంది. మధ్యప్రదేశ్ అటవీ శాఖ వన్యప్రాణుల సంరక్షణకు సహాయపడే అంతర్జాతీయ సంస్థలతో సహకరిస్తోంది. ఈ కార్యకలాపాల ఫలితంగా, మధ్యప్రదేశ్‌లో వేట సంఘటనలు తగ్గాయి మరియు వన్యప్రాణుల సంఖ్య పెరిగింది.
"పులుల దినోత్సవ వేడుక ఎప్పుడు ప్రారంభమైంది?
అంతర్జాతీయ పులుల దినోత్సవాన్ని జరుపుకోవాలనే నిర్ణయం జూలై 29, 2010న సెయింట్ పీటర్స్‌బర్గ్ (రష్యా) పులుల సమావేశంలో తీసుకోబడింది. ఈ సమావేశంలో, పులుల జనాభా ఉన్న 13 దేశాలు 2022 నాటికి పులుల జనాభాను రెట్టింపు చేస్తామని హామీ ఇచ్చాయి. పులుల నిర్వహణలో నిరంతర, ప్రగతిశీల మెరుగుదలలు చేయడంలో మధ్యప్రదేశ్ అగ్రగామిగా ఉంది. పులుల సంరక్షణ జీవవైవిధ్యానికి మాత్రమే కాకుండా పర్యావరణ వ్యవస్థ సమతుల్యతను కూడా నిర్వహిస్తుంది.
