బలమైన రాజకీయ వారసత్వాన్ని వదిలిపెట్టిన ఇద్దరు మాజీ ముఖ్యమంత్రుల కుటుంబాల చుట్టూ ఆంధ్రప్రదేశ్ రాజకీయాలు తిరుగుతున్నాయి. తెలుగుదేశం పార్టీ (టీడీపీ) వ్యవస్థాపకుడు నందమూరి తారకరామారావు తర్వాత ఆంధ్రప్రదేశ్ రాజకీయాలపై తీవ్ర ప్రభావం చూపిన నాయకుడు ఎవరైనా ఉన్నారంటే అది వై.ఎస్. రాజశేఖర రెడ్డి.
1980ల తొలినాళ్లలో తెలుగువారి ఆత్మగౌరవంపై టీడీపీని తేలడం ద్వారా దిగ్గజ నటుడు - రాజకీయవేత్త ఎన్టీఆర్ ఉమ్మడి ఆంధ్రప్రదేశ్ రాజకీయాలను మార్చివేస్తే, వైఎస్ఆర్ రైతులు, పేదల కోసం విప్లవాత్మక సంక్షేమ పథకాలతో అత్యంత ప్రజాదరణ పొందిన నాయకులలో ఒకరిగా ఎదిగారు.
అవశేష ఆంధ్రప్రదేశ్ రాజకీయాలపై ఈ రెండు కుటుంబాల ఆధిపత్యం అలాంటిది. అధికార- ప్రధాన ప్రతిపక్షంతో సహా నాలుగు ప్రధాన పార్టీలకు వారి సభ్యులు నాయకత్వం వహిస్తున్నారు. ఎన్టీఆర్ కుటుంబం నాలుగు దశాబ్దాలుగా ఆంధ్ర రాజకీయాలను శాసిస్తుండగా, ఆయన మరణించిన 15 ఏళ్ల తర్వాత కూడా వైఎస్ఆర్ కుటుంబం రాష్ట్ర రాజకీయాల్లో కేంద్రంగా కొనసాగుతోంది.
ఉమ్మడి ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో కాంగ్రెస్ పార్టీని వరుసగా రెండోసారి అధికారంలోకి తీసుకొచ్చిన కొద్ది నెలలకే 2009 సెప్టెంబర్ 2న హెలికాప్టర్ ప్రమాదంలో వైఎస్ రాజశేఖర రెడ్డి మరణించారు. పేదలకు అండగా నిలిచే వైఎస్ఆర్ ఆకస్మిక మరణం అందరినీ షాక్‌కు గురి చేసింది.
ఆపై వైఎస్సార్ కుమారుడు, కడప ఎంపీ వై.ఎస్. జగన్ తన తండ్రి వారసుడు ముఖ్యమంత్రి కావాలనే తపనతో వైఎస్సార్ మృతిని తట్టుకోలేక పోయిన కుటుంబాలను ఓదార్చేందుకు ‘ఓదార్పు యాత్ర’ చేపట్టాలని కాంగ్రెస్ నాయకత్వాన్ని ధిక్కరించారు.
నవంబర్ 2010లో, జగన్ మోహన్ రెడ్డి తన తల్లి విజయమ్మతో కలిసి కాంగ్రెస్‌ను విడిచిపెట్టి, వరుసగా ఎంపీ, ఎమ్మెల్యే పదవులకు రాజీనామా చేసి, కొత్త పార్టీని ప్రారంభించారు. యువజన శ్రామిక రైతు కాంగ్రెస్ పార్టీ (వైఎస్సార్సీపీ).
2011 ఉప ఎన్నికల్లో కడప లోక్సభ స్థానం నుంచి 5.45 లక్షల ఓట్ల మెజారిటీతో గెలిచిన జగన్ వైఎస్ఆర్ రాజకీయ వారసత్వానికి వారసుడిగా ఎదిగారు. ఆయన తల్లి కూడా భారీ మెజారిటీతో పులివెందుల అసెంబ్లీ స్థానాన్ని నిలబెట్టుకున్నారు.
ఆదాయానికి మించిన ఆస్తుల కేసులో 2012 మేలో జగన్‌ను సీబీఐ అరెస్టు చేసి, ఉప ఎన్నికలకు కొన్ని వారాల ముందు జైలుకు పంపింది.
జగన్ జైల్లో ఉన్నప్పటికీ ఆయన తల్లి, సోదరి వై.ఎస్. షర్మిల పార్టీ ప్రచారం నిర్వహించారు. ఉప ఎన్నికల్లో నెల్లూరు లోక్సభ స్థానం, 18 అసెంబ్లీ స్థానాలకు 15 స్థానాలను కైవసం చేసుకోవడం ద్వారా వైఎస్సార్సీపీ కీలక శక్తిగా అవతరించింది. 2014లో ఆంధ్రప్రదేశ్ విభజన, అవశేష రాష్ట్రంలో ప్రజల ఆగ్రహం కాంగ్రెస్‌ను తుడిచిపెట్టేసింది.
వైఎస్సార్సీపీ ప్రత్యామ్నాయంగా ఉద్భవించింది. 2014లో టిడిపి-బిజెపి కూటమి అధికారంలోకి వచ్చినప్పటికీ, జగన్ పార్టీ బలీయమైన శక్తిగా మారింది. 2019లో వైఎస్సార్సీపీ అఖండ మెజారిటీతో అధికారంలోకి రావడంతో జగన్‌కు పెద్ద ముహూర్తం రానే వచ్చింది.
అయితే 2014, 2019 ఎన్నికల్లో పార్టీ తరపున చురుగ్గా ప్రచారం చేసిన తన సోదరి షర్మిలను జగన్ పక్కన పెట్టడంతో కుటుంబంలో చీలికలు వచ్చాయి. 2021లో తెలంగాణలో వైఎస్ఆర్ వారసత్వాన్ని సొమ్ము చేసుకునేందుకు వైఎస్ఆర్ తెలంగాణ పార్టీని స్థాపించి షర్మిల కొత్త రాజకీయ యాత్రకు శ్రీకారం చుట్టారు. ఆమె రాష్ట్రవ్యాప్తంగా పాదయాత్ర చేసినా, ఎన్ని ప్రయత్నాలు చేసినా పార్టీని స్థాపించడంలో విఫలమైంది. 2023 అసెంబ్లీ ఎన్నికలకు ముందు ఆమె తన పార్టీని కాంగ్రెస్‌లో విలీనం చేయడానికి సిద్ధంగా ఉన్నప్పటికీ, తెలంగాణ కాంగ్రెస్ నాయకత్వం ఆసక్తి చూపలేదు మరియు ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో పార్టీని నడిపించాలని ఆమెకు సలహా ఇచ్చింది.
కేసీఆర్‌ను ఓడించడమే తన ప్రాధాన్యత అని పేర్కొన్న షర్మిల, బీఆర్‌ఎస్ వ్యతిరేక ఓట్లు చీలిపోకుండా ఉండేందుకు తెలంగాణ ఎన్నికలకు దూరంగా ఉండాలని నిర్ణయించుకున్నారు. కాంగ్రెస్ పార్టీ విజయం తర్వాత, షర్మిలకు కాంగ్రెస్‌లో చేరడం ద్వారా ఆంధ్రప్రదేశ్ రాజకీయాల్లోకి రావడం తప్ప మరో మార్గం లేదు.
ఆమెకు ఉన్న అపార్థాన్ని తొలగించి, వైఎస్‌ఆర్‌పై తమకు అపారమైన గౌరవం కొనసాగుతుందని ఆమెకు చెప్పిన గాంధీ కుటుంబం, ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో కాంగ్రెస్‌ను పునరుద్ధరించే బాధ్యతను ఆమె చేపట్టేలా ఒప్పించడంలో విజయం సాధించింది.
"వైఎస్ఆర్ రాజకీయ వారసత్వానికి తానే నిజమైన వారసురాలినని షర్మిల ఇప్పుడు చెప్పుకుంటున్నారు. వైఎస్ఆర్ తన జీవితాంతం కాంగ్రెస్‌లోనే ఉన్నారు. రాహుల్ గాంధీని ప్రధానిని చేయాలన్నది ఆయన కల. అతని కలను నెరవేర్చడానికి నేను పని చేస్తాను.." అని ఆమె తన సోదరుడిని లక్ష్యంగా చేసుకుంటూ, కేంద్రంలోని బిజెపి ప్రభుత్వం చేతిలో సాధనంగా మారడం ద్వారా రాష్ట్ర ప్రయోజనాలను తాకట్టు పెట్టింది.
కడప లోక్సభ స్థానం దాదాపు నాలుగు దశాబ్దాలుగా వైఎస్ఆర్ కుటుంబానికి అండగా నిలిచింది. వైఎస్ఆర్ 1989, 1991, 1996, 1998లో ఇక్కడి నుంచి ఎన్నికై 1999లో అసెంబ్లీలో అడుగుపెట్టినప్పుడు వైఎస్ఆర్ తమ్ముడు వైఎస్. కడప నుంచి కాంగ్రెస్ అభ్యర్థిగా వివేకానందరెడ్డి ఎన్నికయ్యారు.
2004లో వివేకానందరెడ్డి ఆ స్థానాన్ని నిలబెట్టుకున్నారు. మొదటి పర్యాయం అధికారంలోకి వచ్చిన తర్వాత వైఎస్ఆర్ తన చిన్న కొడుకును రాజకీయాల్లోకి తీసుకొచ్చారు. ఈ యువ వ్యాపారవేత్త 2009లో కడప నుంచి లోక్‌సభకు ఎన్నికయ్యారు. అయితే, వైఎస్ఆర్ విషాద మరణంతో కొద్ది నెలల్లోనే పరిస్థితి ఒక్కసారిగా మారిపోయింది.
కడప లోక్సభ నియోజకవర్గం పరిధిలోని పులివెందుల అసెంబ్లీ నియోజకవర్గం 46 ఏళ్లుగా వైఎస్ఆర్ కుటుంబానికి కంచుకోటగా ఉంది. వైఎస్సార్ 1978లో ఇక్కడి నుంచి తొలిసారిగా అసెంబ్లీకి ఎన్నికయ్యారు.
